Tweet
Happy 109th Metodija Andonov Chento - Part 1 of 2
Happy 109th Metodija Andonov Chento – Part 1 of 2
By Fidanka Tanaskova
Translated and edited by Risto Stefov
[email protected]
August 17, 2011
Who was Metodija Andonov Chento? A brief overview of his life, a chapter taken from the book “Metodija Andonov Chento” by Fidanka Tanaskova, Nova Makedonija, 1990.
Let us start from the beginning:
Metodija Andonov Chento was born on August 17th, 1902 in Prilep. He was born to a poor family right when his mother, Zacharia from Prilep, and father, Andon from the village Lenishte, moved to Prilep and settled under Marko’s Fortress. A few months later Metodija, their first male child, was born. Three girls were born before him but because of poverty, disease and generally poor living conditions they did not survive.
The Andonov family had no land, no roof and no money to speak of so they had to work for low wages in the opium poppy and tobacco fields in Prilep, earning very little money; barely enough to live on. Metodija also suffered the same fate. From his young days as a child he experienced hunger and the struggle for survival. He became well acquainted with the feeling of being very poor, having no food to eat and living on the edge between life and death.
Metodija became a wage earner at a very young age and did whatever he could to contribute to the family’s income, mainly through apprenticeships and manual labour, exploiting all possible means of employment available to him at that time. But despite all the cruelty life threw at him, Metodija still had a strong desire to learn as much as possible and attended school as conditions would allow him. By the outbreak of World War I he was in grade four. Then with Serbia’s clamp-down on Macedonia after WW I, he was forced to continue his education in Serbian, a foreign language for the Prilep born youth. This was yet another blow to Metodija but that did not deter him, in fact it did quite the opposite. After some interruptions in his education he continued to learn and work in the gardens and shops, on the railroad and in road and tunnel construction.
By age fifteen he worked from very early in the morning until the late hours of night. The long hours and hard work, however, were too much for the malnourished youth to bear; yet he still persisted. As luck would have it, trouble followed him everywhere he went, like a curse. After his father experienced a long and hard illness, Metodija became the head of the Andonov household. At age seventeen he was forced to knock on the door of the dark halls of the Prilep Monopoly. But with a single look and a shake of their heads, the employers there rejected him outright. They did not want to employ a youth of skin and bones, who, with all his troubles, insisted that he was a grown up man with experience in hard labour. But somehow he did manage to squeeze through the Monopoly gates and got a job.
Times were difficult, life was uncertain, wages in the halls of the Prilep Monopoly and in the tobacco fields were very low; life was an everyday disappointment for young Metodija, whose struggle for survival became his destiny. But he was optimistic and stoically patient, waiting for better times to come and making plans for a different and better future.
The opening of the vocational trade school in the city was a welcome turn in Metodija’s life as he registered in it with great enthusiasm and high expectations. Around 1921 the first gymnastics organization in Prilep was also founded, in which Metodija quickly became an active and valuable member. Because he was very good at giving instructions he was privileged to often lead the ranks of a Cheta (squad) in exercise.
One day while calling out the exercises, instead of calling out “napred cheto!” (squad forward!), he called out “napred chento!” (chento forward). His friends and members of the squad broke into laughter and because of that they began to call him “Chento”. In the beginning he resented being called “Chento” and was angry with the boys but when they took the nickname outside the gymnasium, to the streets and to the marketplace, the name stuck and became his permanent nickname. In time he forgave his friends.
Being good at what he was doing opened up new opportunities for Metodija at the gymnasium. Because he was an excellent student, his teacher recommended he receive a government grant and an opportunity to be sent to Belgrade or Zagreb to further his education. But how could he leave Prilep? Who would look after his family? His family at the time was in a difficult financial situation so he decided to stay in Prilep.
When the Monopoly closed down, Metodija again found himself out of work and had to turn to the local shops and taverns to seek employment. What was going to happen tomorrow? This was Metodija’s constant dilemma as he tried hard, working long days and nights, to eke out a living as an apprentice, assisting craftsmen in the Prilep shops. But in spite of trying to work hard, he could not endure the tempo of this difficult life, so he became a bit more ambitious and jumped ahead in life. In 1926 he was awarded his first personal certificate from the authorities to open his own store, which over the years and decades turned into a successful business.
In the fall of the same year he opened his first truly modest, grocery store but that was in the beginning before his business became one of the most prominent businesses in the Prilep market. His store was one of the most important places in Prilep for conversation and meeting people. Naturally this attracted many prominent, progressive and intelligent intellectuals who often got together for talks in Chento’s store, located just under King Marko’s castle. This was most certainly a very important place, because it was in the heart of a truly rich, interesting and unique city, where both memorable moments and unpleasant events were taking place.
Ever since Metodija’s trade school days he was interested in reading socialist literature, especially about workers rights. One time he was quoted as saying, “As athletes and as members of the mandolin orchestra it is not appropriate for us to want the king and to accept that we are South-Serbians. Unfortunately the government had different expectations and was looking for results that were the opposite. The more they thought we were not persuaded, the harder they tried to oppose our self recognition and revolt. We were not what others wanted us to be and we would not let them impose it on us. We accepted membership in the Sokolsko Organization so that we could get together more often and discuss ideas and come to agreements without fear of falling under the watchful eyes of the police which forbade gatherings, especially in the evenings…”
In Metodija’s interesting and eventful life it is worth mentioning his attempt at marriage to a young woman named Vasilka Pop Atanasoa after his engagement to her in 1929. Valilka was a priest’s niece from a religious family which had certain expectations of the groom to be. One of these expectations was that, as a member of the family, Metodija could not be involved in politics, especially in Marxists politics, because as far as the church was concerned they were plain wrong and bad for the church. In addition there was a certain very vocal priest named Grdanovikj who warned people during his sermons to avoid people like Metodija who associated with opponents of the king and country. But the most serious blow to Metodija came when he, after six years of trying to get married, was told that the Church would not give him its consent to have a wedding.
Being unhappy with Pop Grdanovikj’s hypocrisy and with some other personalities in the Church, who, according to him, preached equality but, in a kind of submissive way, did very little to help him marry his fiancée. His reply to them was very simple; a marriage can also take place without the help of the church. So he defiantly decided to have it his way. Metodija left for Novi Sad where he applied for permanent residence and in 1930 had a civil wedding. He married Vasilka Pop Atanasoa outside of the Church, which for many was unprecedented and full of never before seen “impudence”, a shock, not so much to her family, as it was to some others in the city.
Unfortunately the novice groom had no idea how many legal barriers, canonical hurdles and other obstacles he would have to face before he would be able to acquire a valid and legal marital status. This gloomy chapter of the start of his new life was ended in 1936, by the Cessation Court in Belgrade. By then the Andonov family had increased by two with the birth of their two sons and Metodija had built a solid reputation in the marketplace.
Metodija became friends with many progressive people in the city and his store was the place where students gathered and shared progressive ideas. About this, Metodija was quoted as saying, “I enjoyed the most, our discussions about the past and about a new and more successful future, our Macedonian future, which we must struggle for and achieve. I enjoyed our discussions about our great leaders from this region such as Gjorche Petrov, Pere Toshev and other prominent names from the Macedonian revolutionary past. Such discussions gave me will and satisfaction and made me feel wonderful and enthusiastic...”
Sometime before 1934, Prilep students brought back pamphlets from Belgrade with a message from the Communist Party calling on people to begin fighting against the government and work through the more reputable legal opposition parties. There was a drive to form a new Macedonian movement called the “Macedonian National Movement” or MANOPO, whose platform called for an autonomous Macedonia in a Federal Yugoslavia.
Young people started to become more active in politics and took the role of being the bearers of the new and progressive front. They became the orators of the Macedonian truth and the writers of the new pages of life in Prilep. They carried and dispersed leaflets which students brought from Belgrade bearing Dragoljub Jovanovich’s signature, who Metodija sincerely believed supported the struggle for an autonomous Macedonia, unlike Ljuba Davidovikj who did not even want to hear about Macedonia or the Macedonians. As punishment for his participation in carrying and distributing leaflets, Metodija was denounced and later imprisoned.
The warnings and threats from the authorities made it difficult for Metodija to continue to be active in politics in the city. So with help from his like minded friends and civil officials, in 1935, Metodija was nominated for candidacy in Vlatko Machek’s United Opposition which supported a Federal Yugoslavia. However, due to falsifications and unfair practices on the part of his opposition, he never made it as a candidate.
A year later, according to information provided by the district chief of police, Metodija was sentenced to imprisonment and was fined 4,000 dinars for allegedly organizing a political rally without a permit and without permission from the police. Metodija naturally appealed the charges but his appeals fell on deaf years. At the time no one helped him, not even the Governor in Skopje who did not denounce the charges, so in August Metodija had to pay the fine and serve his sentence.
Eventually however, the truth was revealed and the Government Court in Skopje reversed the Governor’s decision but that was of little comfort to Metodija because by then it was December 31st, 1938 and too late. There was little satisfaction when justice arrived two years too late after being endlessly dragged through the legal process.
On the positive side however, during the same year Metodija became more involved in politics and his reputation as a good businessman grew in the marketplace. However, his next big challenge was to be elected to the National Assembly where he would have to wage uncertain battles. But before he could do that he had to gain support from the people of his own town, where he was born. Then as a candidate to the United Opposition, a party which he supported some time ago, he would have to run a strong race in the party challenge.
Metodija received much encouragement from the students with whom he had cooperated in the past, from the members of the Communist Party, whose names then and in the coming years would become even more known and respected, as activists and fighters in Macedonia and beyond, people like Kuzman Josifovski, Mirche Atsev, Borka Taleski, Joska Jordanoski, Ljuben Lape, Dimche Mire...
Next he entered the electoral race by signing up for candidacy in the Agrarian Party, a member of the United Opposition. There he fought a number of battles with Jotsa Jovanovikj, leader of the Serbian Agrarian Party. The fights were mostly about Jovanovikj’s attitude towards the national rights of the Macedonian people. It was a persistent and enormous struggle for Metodija right from the start but he managed to persuade many people to see things his way.
While this was going on, the people from Prilep did not stand by idly, wasting time, or expecting others to do things for them out the goodness of their hearts, they took matters into their own hands and made contact directly with Vlatko Machek, leader of the United Opposition who did support the national rights of the Macedonian people in a federally regulated Yugoslav State.
Under pressure, Jovanovikj and the Agrarian party finally backed down and accepted the task of representing the national rights of the Macedonian people as requested but placed some conditions of their own, including the right not to emphasize the national rights of the Macedonian people before the elections. Such matters were to be dealt with after the Party’s victory.
Over the course of the electoral race everyone worked hard drafting agreements, campaigning, organizing and traveling all over. Metodija too was doubly engaged. As a storekeeper he kept busy meeting people at his store and using his facilities as a meeting place for the members of the party. As an activist and supporter of the party he also worked directly on the ground. It was by no accident that the slogan “Chento-Machek” was coined during the final stages of the electoral race.
On the day of the elections many people from everywhere arrived at the City Centre around Metodija’s store, too many to be accommodated inside or outside. Among the people present in the crowd were his friends from the Sokolsko and Belosidelsko Organizations, the mountain climbers, the Hajduk football players and others.
There were people marching through the centre of Prilep heading for the polling stations. They were carrying banners on long poles with slogans praising democracy, peoples’ rights and freedoms. But as they marched on the Bitolsko Road towards Gjordere, they found themselves blocked by police and military barricades. The march turned into demonstrations as the participants began to shout “democracy now” and “down with the government”. Unfortunately the demonstrators found themselves powerless before the bayonets of the charging gendarmes and had to disperse.
After that episode doubt began to creep into Metodija and his friends as they waited for the election results. But when the final count was taken there was much excitement as Metodija found that out of the 3,815 votes he had received 2,113, convincing him and his friends that there was a sure victory ahead. Unfortunately the JR3 party, which at this point had won a majority, used a legal rule to take 40 percent of the lost seats from the opposition. One of those seats belonged to Metodija. It was estimated that they did this because, most likely, the JR3 party was afraid of Metodija’s controversial politics and did not want an enemy such as him in the Parliamentary Assembly.
After facing the JR3’s dirty electoral games and after finding out that he was being unfairly set up by Machek and later by Gabrilovikj, it became very clear to Metodija that “no one was going to give the ‘Macedonian’ a hand”. About this Metodija later wrote: “It is important [for Macedonians] to lead and win their own battles for ‘rights and the truth’ without any help from outsiders, regardless of whether it is done by elections or by any other means. Because for whatever support is given there is always a high price to pay. Also, the usefulness of such support will, most likely, amount to almost nothing”.
To be continued
Кој е Методија Андонов Ченто?
Земено од книгата “Методија Андонов Ченто” писано од Фиданка Танаскова
Сепак најдобро е да се тргне од почетокот:
Методија Андонов Ченто е роден на 17 Август 1902 година , во Прилеп, во сиромашно семејство и во средина, во која мајка му Захарија (од Прилеп) и татко му Андон (од селото Лениште) се доселиле во градот под Марковите Кули, само неколку месеци пред да му се израдуваат на своето прво родено машко дете. Зашто, ниту едно од трите девојчиња пред него не преживеало. Болестите, сиромаштијата и општите животни услови го земале својот суров данок.
Без покрив, без земја, без пари, фамилијата Андонови, надницарела на афионските и на тутунските Прилепски полиња, заработувајќи толку колку да може одвај да живее. Судбината е иста и за Методија којшто, од првите дни на детството и на младоста ја почивсвувал на сопсвената кожа борбата за опстанок и повеќе пати поради неисхранетост бил на работ меѓу животот и смртта. Многу рано морал да печали и да придонесува во семејното ќесе, главно со аргатување и чиракување, снаоѓајќи се на сите можни начини во тоа време. Но и покрај сета суровост на животот околу него, тој имал силна желба да учи, колку што, се разбира, му дозволувале условите. Така дошол до четворто одделение и кога била прекината наставата поради почетокот на Првата балканска војна и Српската “капа” над Македонија, учењето на туѓ јазик и се друго одново му паѓале тешко, но не го поколевале, туку напротив, на тој, по извесни прекини, и учи, и работи по бавчите и дуќаните, по желеничките пруги, тунели и на изградба на патишта.
Во 15-тата година, неговото работно место е од рано наутро па се до доцните претполноќни саати. Преголемо и пресилно оптоварување за слабиот и недохранет млад организам. Меѓутоа, маките и проблемите го следеле како проклетство. По тешката таткова болест, Методија рано станува главата на Анднови. На 17-годишна возраст веке е принуден да почука на вратата на темните, правливи хали на Прилепсиот монопол. Работодавците го дочекуваат сомничаво. Вртат со главата и не сакаат да примаат едно од кожа и коски момче, кое и натаму упорно, со судни маки докажува дека е веќе возрасен и со многу тешка материална положба, па некако, сепак, успева да влезе низ вратите на монополот.
Тешките времиња, живот неизвесен, евтино надницарење во правливите сали на Прилепскиот монорол и по многуте тутунски полина - е разочарувачко, но, ете неминовно секојдневие на младиот Методија Андонов, кому борбата за опстанокот му се наметнува како неминовна преокупација и таа станува негова судбина. Меѓутоа тој се ќе поднесе стоички, исчекувајќи подобри времиња и правејќи планови за една поинаква своја иднина.
Отворењето на стручното Трговско училиште во градот одвај го дочекува, се запишува со голема волја и го завршува во рокот, со одличен успех. Околу 1921 година е основано и првото гимнастичко друштво во Прилеп каде што набргу станува еден од неговите најдобри членови, толку добар што честопати лично самиот ги водел редовите вежби на четата. Еден ден, при командувањето наместо да извика “напред чето” тој направи лапсус, па нареди “лнапре ченто”. Другарите прснале во смеа, шегата ја престориле во вистина и од тогаш така почнала да го викаат постјано својот приател. Во почетокот многу им се лутел на овие прилепски врсници и младешки играрии, но кога мајтапчиите го разнеле прекарот низ чаршијата веќе се било готово. Ченто се помирил и прекарот му останал за секогаш.
Во ова меѓувреме почнува со работа и Гимназијата. Методија е повикан од својот учител, кој, како на одличен ученик, му предлага државна стипендија и можност да го продолжи школувањето во Белград или во Загреб. Но, како да замине од Прилеп? Може ли да се остават на милост и немилост најблиските, домашните. Многу тешката фамилијарна состојба и низа други причини биле на крајот пресудни за конечното – не, и тој останува во Прилеп. Кога е затворен и монополот, Андонов одново се враќа по заработката во чаршијата и во тамошните крчми и дуќани.
Што утре, како натаму – биле постојаните дилеми на Методија особено во оние чирачкокалфински предолги деноноќија во прилепската чаршија. Не можејќи повеќе да го издржи тоа темпо во трката за гол живот, цврсто се амбицира, ја минува тогашната процедура и во 1926 година го добил првото уверение од властите за лично крчмарско право, со што почнуваат неговите мошне успешни дуќанциски години и децении. Тој есента ја отвора својата прва, вистина скромна бакалница, но тоа е почетокот на сите оние времиња натаму, кога станува еден од видните личности на прилепската чаршија, а дуќанот едно од значајните места на средби и договори, на минување и на состаноци на најнапредни, прогресивно ориентирани сили и на интелигенцијата од градот под Марковите Кули. Секако значајно место, бидејќи тука, во тој дел, речиси пулсирало срцето на еден вистински богат, интересен, несекојдневен градски живот, каде што се одигрувале многу добри и неубави случки и настани.
Инаку, уште од трговско-училишните дни тој почнува да чита социјалистичка литература, за правото на работниците, па ќе рече: “Како гимнастичари, како членови на мандолинскиот оркестар не воспитуваа да го сакаме кралот и да прифатиме дека сме јужносрбијанци. Меѓутоа, очекувањата и резултатите на властите им беа обратни. Зашто, колку повеќе мислеа оти не убедуваат во тоа, двојно повеќе во нас буеше и себесознавањето и револот оти не сме тоа што други ни наметнуваат и посакуваат. Членувањето во соколското друштво го прифативме за да можеме почесто да се среќавме, да ги проверуваме идеите меѓу нас, да разговараме и да се договараме, без да страхуваме оти ќе паднеме во очи на полицијата која забрануваше собири посебно во вечерните часови…”
Во оние интересни па и незаобиколни настани од неговиот живот ќе ја споменеме и брачно-венчалната рашомонијада, чиј расплет траел дури шест години. Имено, по свршувачката во 1929 година, со стројната мома Василка Поп Атонасоа, попска внука, му било префрлено дека, кога веќе влегува во таква фамилија не би требало да се занимава со политика и тоа со погрешна, марксистичка, која нема добри мисли за црквата. И згора на се, проповедот на некојси свештеник Грдановиќ кој бил најгласен во предупредувањето дека не чини тоа што е здружен со противници на кралот и на држувата, зачинето на крајот со најсериозната закана дека мора да му е јасно оти црквата може да не му даде согласност за венчавка.
Останувајќи непомирлив со лицемерството и на свештеникот Грдановиќ, но и на други црковни лица кои, според него, проповедале еднаквост, а најмалку правеле неа да ја има, на таквата уцена за покорност, одговорил дека во бракот може да стапи и без помош на црквата и пркосно решил сепак да биде по негово: заминува во Нови Сад, се пријавува за привремен жител и таму 1930 година склучува граѓански брак со Василка Поп Атанасова, што била невидена “дрскост” и шок не толку за попското семејство, колку за некои други во градот. Само, новопечениот младоженец и не претпоставил уште колку судски и канонски пречки и други прагови ќе го чекаат за да стекне полноважен, озаконет брачен статус. Ова невесело поглавје на стартот од новата животна заедница е окончано дури во 1936 година, и тоа со одлука на Касациониот суд во Белград.
Во тоа време фамилијата Андонови е зголемена за два сина, а Ченто доста напреднато и веќе со стекнато солидно име и реноме работи во чаршијата. Се дружи со прогресивни младинци од градот, а неговиот дуќан е место каде што се собираат напредните студенти кои имале и носеле слободољубиви и прогресивни идеи. За тоа подоцна Методија Андонов ќе рече: “Најмногу се восхитував кога дискутиравме за минатото и за новото, за подобрата и посреќна иднина, наша македонска, која мора да се избори и оствари. За великаните од овој крај Ѓорче Петров и Пере Тошев, за другите видни македонски имиња од револуционерното минато. Тоа многу ме исполнуваше и ми даваше чудесен елан и волја…”
Некаде пред крајот на 1934 година прилепските студенти ги пренесуваат директивите од Белград кои носеа порака, Комунистичката партија да се бори и да настапува против власта, преку легалните напредни опозициони партии. Се настојуваше да се формира нов македонски фронт наречен Македонски национален покрет или МАНАПО, чија платформа ќе е автономија на Македонија и нејзина самостојност во заедничка федеративна Југославија.
Младите стануваат се поактивни, носители се и креатори на новото и прогресивното и почнуваат да испишуваат нови страници на прилепскиот живот и македонската вистина. Почнуваат да се испишуваат и растураат и летци. Летци донеле и студентите од Белград со потписот на Драгољуб Јовановиќ, за кого и Ченто верувал дека искрено ја поддржува борбата за македонската самобитност, а против Љуба Давидовиќ кој не сакал ни да чуе за Македонија и за Македонците. За учество во акцијата и за пренесувањето и растурањето на летците Ченто е поткажан и набргу потоа затворен.
Ова предупредување и закана на властите уште повеќе го предизвикуваат, па продолжува многу поупорно да се активира во политичкиот живот во градот. Во 1935 година, со помош на своите сомисленици и напредни граѓански претставници, е кандидиран на изборите на Здружената опозиција на Мачек, кој е за федеративно уредување на Југославија. Меѓутоа, со фалсификат и со нечесни игри, битката на изборите е загубена. Една година подоцна, врз основа на пријавата од началникот на околијата, за наводно организирање на политички собир без претходна пријава и дозвола од полицијата, Ченто е осуден на казна затвор и глоба од 4.000 динари. Не помогнала ниту жалбата до банската управа во Скопје, која не го погазила првостепеното решение на “ревносниот” началник, па во август Ченто мора да ја одлежи казната и да ги плати парите. Навистина, Управниот суд во Скопје ја поништил банската пресуда, но кога веќе било доцна, дури на самиот крај на 31.12.1938. Мала сатисфакција, особено што правдата стасала по цели две години влечење на тој процес.
Инаку, во текот на оваа година Ченто е се поактивен во политичкиот живот и ценет човек на чаршијата. За него своевиден предизвик се и изборите за Народната скупштина каде го чекала неизвесна битка. Тој во родниот град, пред се, морал да ја добие поддршката за пратеник на Здружената опозиција, што едновремено значело и потпора, во инаку силната трка на партискиот мегдан. Ченто го форсираат и студентите со кои одлично соработувал, со членовите на КП, чин имиња и презимиња и тогаш, а во наредните години уште повеќе ќе бидат познати и ценети, како активисти и борци во Македонија и подалеку: Кузман Јосифовски, Мирче Ацев, Борка Талески, Јоска Јорданоски, Љубен Лапе, Димче Мире…
Следала друга изборна трка кога влегува на листата на Земјоделската партија, која е член на Здружената опозиција. Многу жестокои отворено е водена битка околу тоа – дали водачите на српската Земјоделска партија на чело со Јоца Јовановиќ ќе се борат за националните права на Македонците, зашто отпорите од почетокот биле огромни. Но, упорните прилепчани не мирувале и не денгубеле во исчекување на нечија милост и добра волја, па затоа и директно контактирале со лидерот Влатко Мачек кој ги поддржувал националните права кои би ги добиле Македонците во федеративно уредената држава. Јовановиќ и Земјоделската партија подоцна исто така дел од тие права и барања прифатиле, но со услов да не бидат истакнувани пред, туку по победата.
Наближувањето на изборната трка претпоставувало доста договарања, работа, добро организирање и повеќе патување. Ченто бил двојно ангажиран и како меанција со тоа што неговиот дуќан бил собирно место на членовите на партијата, а и како човек кој работел директно на теренот. И не случајно на изборите, речиси главна била паролата Ченто – Мачек, што во конечна сметка подразбирало очекување на уверлива победа на оваа партија и нејзиниот кандидат.
На денот на изборите просторот околу дуќанот на Ченто бил претесен да ја прими масата народ која надоаѓала од сите страни кон центарот на градот. Покрај многубројното граѓанство биле присутни и неговите другари од соколското, од велосипедското друштво, планинарите, фудбалерите на Хајдук итн.
Штотуку формираната колона со високо кренати транспаренти на кои впечатливо биле испишани паролите за демократија и за народни права и слободи, тргнале кон гласачките места, минувајќи низ центарот на Прилеп, и натаму, по битолското џаде пристигнале кај месноста Ѓогдере, каде што се нашле очи во очи со полицискиот и воениот кордон. Поворката се претворила во демонстрации. Учесниците извикувале пароли “за демократија”, “Долу владата”, но веќе биле немоќни пред бајонетите и разбеснетите жандарми па на крајот морале да се разотидат.
Исчекувањето на резултатите од изборниот дуел и носел и не носел сомневање. Пребројувањето на гласовите набргу му донело возбуда на Ченто, кој со другарите веќе бил убеден во победата, затоа што се покажало оти од 3.815 тој добил 2.113 гласа. Меѓутоа, ЈР3 партијата, која добила мнозинство, го искористила законското право да одземе од опозицијата 40 отсто од изгубените пратенички места, меѓу кои потпаднал и Ченто. Веројатно затоа што идната владеачка партија ЈР3 не сакала и се плашела во Собранието да има такви противници.
По тие валкани изборни игри и по некои други нечесни подметнувања на Мачек, а подоцна и на Гавриловиќ, било повеќе од јасно оти “никој не ќе му подаде рака на Македончето”, како што запишал Ченто, туку дека без никаква помош мора сам да ја води и добива битката за правда и вистина, независно дали ќе бидат тоа изборни трки или други начини. Зашто, за каква и да е поддршка, секогаш платената цена била превисока, а корисноста, речиси никаква.
From email r stefov
Happy 109th Metodija Andonov Chento – Part 1 of 2
By Fidanka Tanaskova
Translated and edited by Risto Stefov
[email protected]
August 17, 2011
Who was Metodija Andonov Chento? A brief overview of his life, a chapter taken from the book “Metodija Andonov Chento” by Fidanka Tanaskova, Nova Makedonija, 1990.
Let us start from the beginning:
Metodija Andonov Chento was born on August 17th, 1902 in Prilep. He was born to a poor family right when his mother, Zacharia from Prilep, and father, Andon from the village Lenishte, moved to Prilep and settled under Marko’s Fortress. A few months later Metodija, their first male child, was born. Three girls were born before him but because of poverty, disease and generally poor living conditions they did not survive.
The Andonov family had no land, no roof and no money to speak of so they had to work for low wages in the opium poppy and tobacco fields in Prilep, earning very little money; barely enough to live on. Metodija also suffered the same fate. From his young days as a child he experienced hunger and the struggle for survival. He became well acquainted with the feeling of being very poor, having no food to eat and living on the edge between life and death.
Metodija became a wage earner at a very young age and did whatever he could to contribute to the family’s income, mainly through apprenticeships and manual labour, exploiting all possible means of employment available to him at that time. But despite all the cruelty life threw at him, Metodija still had a strong desire to learn as much as possible and attended school as conditions would allow him. By the outbreak of World War I he was in grade four. Then with Serbia’s clamp-down on Macedonia after WW I, he was forced to continue his education in Serbian, a foreign language for the Prilep born youth. This was yet another blow to Metodija but that did not deter him, in fact it did quite the opposite. After some interruptions in his education he continued to learn and work in the gardens and shops, on the railroad and in road and tunnel construction.
By age fifteen he worked from very early in the morning until the late hours of night. The long hours and hard work, however, were too much for the malnourished youth to bear; yet he still persisted. As luck would have it, trouble followed him everywhere he went, like a curse. After his father experienced a long and hard illness, Metodija became the head of the Andonov household. At age seventeen he was forced to knock on the door of the dark halls of the Prilep Monopoly. But with a single look and a shake of their heads, the employers there rejected him outright. They did not want to employ a youth of skin and bones, who, with all his troubles, insisted that he was a grown up man with experience in hard labour. But somehow he did manage to squeeze through the Monopoly gates and got a job.
Times were difficult, life was uncertain, wages in the halls of the Prilep Monopoly and in the tobacco fields were very low; life was an everyday disappointment for young Metodija, whose struggle for survival became his destiny. But he was optimistic and stoically patient, waiting for better times to come and making plans for a different and better future.
The opening of the vocational trade school in the city was a welcome turn in Metodija’s life as he registered in it with great enthusiasm and high expectations. Around 1921 the first gymnastics organization in Prilep was also founded, in which Metodija quickly became an active and valuable member. Because he was very good at giving instructions he was privileged to often lead the ranks of a Cheta (squad) in exercise.
One day while calling out the exercises, instead of calling out “napred cheto!” (squad forward!), he called out “napred chento!” (chento forward). His friends and members of the squad broke into laughter and because of that they began to call him “Chento”. In the beginning he resented being called “Chento” and was angry with the boys but when they took the nickname outside the gymnasium, to the streets and to the marketplace, the name stuck and became his permanent nickname. In time he forgave his friends.
Being good at what he was doing opened up new opportunities for Metodija at the gymnasium. Because he was an excellent student, his teacher recommended he receive a government grant and an opportunity to be sent to Belgrade or Zagreb to further his education. But how could he leave Prilep? Who would look after his family? His family at the time was in a difficult financial situation so he decided to stay in Prilep.
When the Monopoly closed down, Metodija again found himself out of work and had to turn to the local shops and taverns to seek employment. What was going to happen tomorrow? This was Metodija’s constant dilemma as he tried hard, working long days and nights, to eke out a living as an apprentice, assisting craftsmen in the Prilep shops. But in spite of trying to work hard, he could not endure the tempo of this difficult life, so he became a bit more ambitious and jumped ahead in life. In 1926 he was awarded his first personal certificate from the authorities to open his own store, which over the years and decades turned into a successful business.
In the fall of the same year he opened his first truly modest, grocery store but that was in the beginning before his business became one of the most prominent businesses in the Prilep market. His store was one of the most important places in Prilep for conversation and meeting people. Naturally this attracted many prominent, progressive and intelligent intellectuals who often got together for talks in Chento’s store, located just under King Marko’s castle. This was most certainly a very important place, because it was in the heart of a truly rich, interesting and unique city, where both memorable moments and unpleasant events were taking place.
Ever since Metodija’s trade school days he was interested in reading socialist literature, especially about workers rights. One time he was quoted as saying, “As athletes and as members of the mandolin orchestra it is not appropriate for us to want the king and to accept that we are South-Serbians. Unfortunately the government had different expectations and was looking for results that were the opposite. The more they thought we were not persuaded, the harder they tried to oppose our self recognition and revolt. We were not what others wanted us to be and we would not let them impose it on us. We accepted membership in the Sokolsko Organization so that we could get together more often and discuss ideas and come to agreements without fear of falling under the watchful eyes of the police which forbade gatherings, especially in the evenings…”
In Metodija’s interesting and eventful life it is worth mentioning his attempt at marriage to a young woman named Vasilka Pop Atanasoa after his engagement to her in 1929. Valilka was a priest’s niece from a religious family which had certain expectations of the groom to be. One of these expectations was that, as a member of the family, Metodija could not be involved in politics, especially in Marxists politics, because as far as the church was concerned they were plain wrong and bad for the church. In addition there was a certain very vocal priest named Grdanovikj who warned people during his sermons to avoid people like Metodija who associated with opponents of the king and country. But the most serious blow to Metodija came when he, after six years of trying to get married, was told that the Church would not give him its consent to have a wedding.
Being unhappy with Pop Grdanovikj’s hypocrisy and with some other personalities in the Church, who, according to him, preached equality but, in a kind of submissive way, did very little to help him marry his fiancée. His reply to them was very simple; a marriage can also take place without the help of the church. So he defiantly decided to have it his way. Metodija left for Novi Sad where he applied for permanent residence and in 1930 had a civil wedding. He married Vasilka Pop Atanasoa outside of the Church, which for many was unprecedented and full of never before seen “impudence”, a shock, not so much to her family, as it was to some others in the city.
Unfortunately the novice groom had no idea how many legal barriers, canonical hurdles and other obstacles he would have to face before he would be able to acquire a valid and legal marital status. This gloomy chapter of the start of his new life was ended in 1936, by the Cessation Court in Belgrade. By then the Andonov family had increased by two with the birth of their two sons and Metodija had built a solid reputation in the marketplace.
Metodija became friends with many progressive people in the city and his store was the place where students gathered and shared progressive ideas. About this, Metodija was quoted as saying, “I enjoyed the most, our discussions about the past and about a new and more successful future, our Macedonian future, which we must struggle for and achieve. I enjoyed our discussions about our great leaders from this region such as Gjorche Petrov, Pere Toshev and other prominent names from the Macedonian revolutionary past. Such discussions gave me will and satisfaction and made me feel wonderful and enthusiastic...”
Sometime before 1934, Prilep students brought back pamphlets from Belgrade with a message from the Communist Party calling on people to begin fighting against the government and work through the more reputable legal opposition parties. There was a drive to form a new Macedonian movement called the “Macedonian National Movement” or MANOPO, whose platform called for an autonomous Macedonia in a Federal Yugoslavia.
Young people started to become more active in politics and took the role of being the bearers of the new and progressive front. They became the orators of the Macedonian truth and the writers of the new pages of life in Prilep. They carried and dispersed leaflets which students brought from Belgrade bearing Dragoljub Jovanovich’s signature, who Metodija sincerely believed supported the struggle for an autonomous Macedonia, unlike Ljuba Davidovikj who did not even want to hear about Macedonia or the Macedonians. As punishment for his participation in carrying and distributing leaflets, Metodija was denounced and later imprisoned.
The warnings and threats from the authorities made it difficult for Metodija to continue to be active in politics in the city. So with help from his like minded friends and civil officials, in 1935, Metodija was nominated for candidacy in Vlatko Machek’s United Opposition which supported a Federal Yugoslavia. However, due to falsifications and unfair practices on the part of his opposition, he never made it as a candidate.
A year later, according to information provided by the district chief of police, Metodija was sentenced to imprisonment and was fined 4,000 dinars for allegedly organizing a political rally without a permit and without permission from the police. Metodija naturally appealed the charges but his appeals fell on deaf years. At the time no one helped him, not even the Governor in Skopje who did not denounce the charges, so in August Metodija had to pay the fine and serve his sentence.
Eventually however, the truth was revealed and the Government Court in Skopje reversed the Governor’s decision but that was of little comfort to Metodija because by then it was December 31st, 1938 and too late. There was little satisfaction when justice arrived two years too late after being endlessly dragged through the legal process.
On the positive side however, during the same year Metodija became more involved in politics and his reputation as a good businessman grew in the marketplace. However, his next big challenge was to be elected to the National Assembly where he would have to wage uncertain battles. But before he could do that he had to gain support from the people of his own town, where he was born. Then as a candidate to the United Opposition, a party which he supported some time ago, he would have to run a strong race in the party challenge.
Metodija received much encouragement from the students with whom he had cooperated in the past, from the members of the Communist Party, whose names then and in the coming years would become even more known and respected, as activists and fighters in Macedonia and beyond, people like Kuzman Josifovski, Mirche Atsev, Borka Taleski, Joska Jordanoski, Ljuben Lape, Dimche Mire...
Next he entered the electoral race by signing up for candidacy in the Agrarian Party, a member of the United Opposition. There he fought a number of battles with Jotsa Jovanovikj, leader of the Serbian Agrarian Party. The fights were mostly about Jovanovikj’s attitude towards the national rights of the Macedonian people. It was a persistent and enormous struggle for Metodija right from the start but he managed to persuade many people to see things his way.
While this was going on, the people from Prilep did not stand by idly, wasting time, or expecting others to do things for them out the goodness of their hearts, they took matters into their own hands and made contact directly with Vlatko Machek, leader of the United Opposition who did support the national rights of the Macedonian people in a federally regulated Yugoslav State.
Under pressure, Jovanovikj and the Agrarian party finally backed down and accepted the task of representing the national rights of the Macedonian people as requested but placed some conditions of their own, including the right not to emphasize the national rights of the Macedonian people before the elections. Such matters were to be dealt with after the Party’s victory.
Over the course of the electoral race everyone worked hard drafting agreements, campaigning, organizing and traveling all over. Metodija too was doubly engaged. As a storekeeper he kept busy meeting people at his store and using his facilities as a meeting place for the members of the party. As an activist and supporter of the party he also worked directly on the ground. It was by no accident that the slogan “Chento-Machek” was coined during the final stages of the electoral race.
On the day of the elections many people from everywhere arrived at the City Centre around Metodija’s store, too many to be accommodated inside or outside. Among the people present in the crowd were his friends from the Sokolsko and Belosidelsko Organizations, the mountain climbers, the Hajduk football players and others.
There were people marching through the centre of Prilep heading for the polling stations. They were carrying banners on long poles with slogans praising democracy, peoples’ rights and freedoms. But as they marched on the Bitolsko Road towards Gjordere, they found themselves blocked by police and military barricades. The march turned into demonstrations as the participants began to shout “democracy now” and “down with the government”. Unfortunately the demonstrators found themselves powerless before the bayonets of the charging gendarmes and had to disperse.
After that episode doubt began to creep into Metodija and his friends as they waited for the election results. But when the final count was taken there was much excitement as Metodija found that out of the 3,815 votes he had received 2,113, convincing him and his friends that there was a sure victory ahead. Unfortunately the JR3 party, which at this point had won a majority, used a legal rule to take 40 percent of the lost seats from the opposition. One of those seats belonged to Metodija. It was estimated that they did this because, most likely, the JR3 party was afraid of Metodija’s controversial politics and did not want an enemy such as him in the Parliamentary Assembly.
After facing the JR3’s dirty electoral games and after finding out that he was being unfairly set up by Machek and later by Gabrilovikj, it became very clear to Metodija that “no one was going to give the ‘Macedonian’ a hand”. About this Metodija later wrote: “It is important [for Macedonians] to lead and win their own battles for ‘rights and the truth’ without any help from outsiders, regardless of whether it is done by elections or by any other means. Because for whatever support is given there is always a high price to pay. Also, the usefulness of such support will, most likely, amount to almost nothing”.
To be continued
Кој е Методија Андонов Ченто?
Земено од книгата “Методија Андонов Ченто” писано од Фиданка Танаскова
Сепак најдобро е да се тргне од почетокот:
Методија Андонов Ченто е роден на 17 Август 1902 година , во Прилеп, во сиромашно семејство и во средина, во која мајка му Захарија (од Прилеп) и татко му Андон (од селото Лениште) се доселиле во градот под Марковите Кули, само неколку месеци пред да му се израдуваат на своето прво родено машко дете. Зашто, ниту едно од трите девојчиња пред него не преживеало. Болестите, сиромаштијата и општите животни услови го земале својот суров данок.
Без покрив, без земја, без пари, фамилијата Андонови, надницарела на афионските и на тутунските Прилепски полиња, заработувајќи толку колку да може одвај да живее. Судбината е иста и за Методија којшто, од првите дни на детството и на младоста ја почивсвувал на сопсвената кожа борбата за опстанок и повеќе пати поради неисхранетост бил на работ меѓу животот и смртта. Многу рано морал да печали и да придонесува во семејното ќесе, главно со аргатување и чиракување, снаоѓајќи се на сите можни начини во тоа време. Но и покрај сета суровост на животот околу него, тој имал силна желба да учи, колку што, се разбира, му дозволувале условите. Така дошол до четворто одделение и кога била прекината наставата поради почетокот на Првата балканска војна и Српската “капа” над Македонија, учењето на туѓ јазик и се друго одново му паѓале тешко, но не го поколевале, туку напротив, на тој, по извесни прекини, и учи, и работи по бавчите и дуќаните, по желеничките пруги, тунели и на изградба на патишта.
Во 15-тата година, неговото работно место е од рано наутро па се до доцните претполноќни саати. Преголемо и пресилно оптоварување за слабиот и недохранет млад организам. Меѓутоа, маките и проблемите го следеле како проклетство. По тешката таткова болест, Методија рано станува главата на Анднови. На 17-годишна возраст веке е принуден да почука на вратата на темните, правливи хали на Прилепсиот монопол. Работодавците го дочекуваат сомничаво. Вртат со главата и не сакаат да примаат едно од кожа и коски момче, кое и натаму упорно, со судни маки докажува дека е веќе возрасен и со многу тешка материална положба, па некако, сепак, успева да влезе низ вратите на монополот.
Тешките времиња, живот неизвесен, евтино надницарење во правливите сали на Прилепскиот монорол и по многуте тутунски полина - е разочарувачко, но, ете неминовно секојдневие на младиот Методија Андонов, кому борбата за опстанокот му се наметнува како неминовна преокупација и таа станува негова судбина. Меѓутоа тој се ќе поднесе стоички, исчекувајќи подобри времиња и правејќи планови за една поинаква своја иднина.
Отворењето на стручното Трговско училиште во градот одвај го дочекува, се запишува со голема волја и го завршува во рокот, со одличен успех. Околу 1921 година е основано и првото гимнастичко друштво во Прилеп каде што набргу станува еден од неговите најдобри членови, толку добар што честопати лично самиот ги водел редовите вежби на четата. Еден ден, при командувањето наместо да извика “напред чето” тој направи лапсус, па нареди “лнапре ченто”. Другарите прснале во смеа, шегата ја престориле во вистина и од тогаш така почнала да го викаат постјано својот приател. Во почетокот многу им се лутел на овие прилепски врсници и младешки играрии, но кога мајтапчиите го разнеле прекарот низ чаршијата веќе се било готово. Ченто се помирил и прекарот му останал за секогаш.
Во ова меѓувреме почнува со работа и Гимназијата. Методија е повикан од својот учител, кој, како на одличен ученик, му предлага државна стипендија и можност да го продолжи школувањето во Белград или во Загреб. Но, како да замине од Прилеп? Може ли да се остават на милост и немилост најблиските, домашните. Многу тешката фамилијарна состојба и низа други причини биле на крајот пресудни за конечното – не, и тој останува во Прилеп. Кога е затворен и монополот, Андонов одново се враќа по заработката во чаршијата и во тамошните крчми и дуќани.
Што утре, како натаму – биле постојаните дилеми на Методија особено во оние чирачкокалфински предолги деноноќија во прилепската чаршија. Не можејќи повеќе да го издржи тоа темпо во трката за гол живот, цврсто се амбицира, ја минува тогашната процедура и во 1926 година го добил првото уверение од властите за лично крчмарско право, со што почнуваат неговите мошне успешни дуќанциски години и децении. Тој есента ја отвора својата прва, вистина скромна бакалница, но тоа е почетокот на сите оние времиња натаму, кога станува еден од видните личности на прилепската чаршија, а дуќанот едно од значајните места на средби и договори, на минување и на состаноци на најнапредни, прогресивно ориентирани сили и на интелигенцијата од градот под Марковите Кули. Секако значајно место, бидејќи тука, во тој дел, речиси пулсирало срцето на еден вистински богат, интересен, несекојдневен градски живот, каде што се одигрувале многу добри и неубави случки и настани.
Инаку, уште од трговско-училишните дни тој почнува да чита социјалистичка литература, за правото на работниците, па ќе рече: “Како гимнастичари, како членови на мандолинскиот оркестар не воспитуваа да го сакаме кралот и да прифатиме дека сме јужносрбијанци. Меѓутоа, очекувањата и резултатите на властите им беа обратни. Зашто, колку повеќе мислеа оти не убедуваат во тоа, двојно повеќе во нас буеше и себесознавањето и револот оти не сме тоа што други ни наметнуваат и посакуваат. Членувањето во соколското друштво го прифативме за да можеме почесто да се среќавме, да ги проверуваме идеите меѓу нас, да разговараме и да се договараме, без да страхуваме оти ќе паднеме во очи на полицијата која забрануваше собири посебно во вечерните часови…”
Во оние интересни па и незаобиколни настани од неговиот живот ќе ја споменеме и брачно-венчалната рашомонијада, чиј расплет траел дури шест години. Имено, по свршувачката во 1929 година, со стројната мома Василка Поп Атонасоа, попска внука, му било префрлено дека, кога веќе влегува во таква фамилија не би требало да се занимава со политика и тоа со погрешна, марксистичка, која нема добри мисли за црквата. И згора на се, проповедот на некојси свештеник Грдановиќ кој бил најгласен во предупредувањето дека не чини тоа што е здружен со противници на кралот и на држувата, зачинето на крајот со најсериозната закана дека мора да му е јасно оти црквата може да не му даде согласност за венчавка.
Останувајќи непомирлив со лицемерството и на свештеникот Грдановиќ, но и на други црковни лица кои, според него, проповедале еднаквост, а најмалку правеле неа да ја има, на таквата уцена за покорност, одговорил дека во бракот може да стапи и без помош на црквата и пркосно решил сепак да биде по негово: заминува во Нови Сад, се пријавува за привремен жител и таму 1930 година склучува граѓански брак со Василка Поп Атанасова, што била невидена “дрскост” и шок не толку за попското семејство, колку за некои други во градот. Само, новопечениот младоженец и не претпоставил уште колку судски и канонски пречки и други прагови ќе го чекаат за да стекне полноважен, озаконет брачен статус. Ова невесело поглавје на стартот од новата животна заедница е окончано дури во 1936 година, и тоа со одлука на Касациониот суд во Белград.
Во тоа време фамилијата Андонови е зголемена за два сина, а Ченто доста напреднато и веќе со стекнато солидно име и реноме работи во чаршијата. Се дружи со прогресивни младинци од градот, а неговиот дуќан е место каде што се собираат напредните студенти кои имале и носеле слободољубиви и прогресивни идеи. За тоа подоцна Методија Андонов ќе рече: “Најмногу се восхитував кога дискутиравме за минатото и за новото, за подобрата и посреќна иднина, наша македонска, која мора да се избори и оствари. За великаните од овој крај Ѓорче Петров и Пере Тошев, за другите видни македонски имиња од револуционерното минато. Тоа многу ме исполнуваше и ми даваше чудесен елан и волја…”
Некаде пред крајот на 1934 година прилепските студенти ги пренесуваат директивите од Белград кои носеа порака, Комунистичката партија да се бори и да настапува против власта, преку легалните напредни опозициони партии. Се настојуваше да се формира нов македонски фронт наречен Македонски национален покрет или МАНАПО, чија платформа ќе е автономија на Македонија и нејзина самостојност во заедничка федеративна Југославија.
Младите стануваат се поактивни, носители се и креатори на новото и прогресивното и почнуваат да испишуваат нови страници на прилепскиот живот и македонската вистина. Почнуваат да се испишуваат и растураат и летци. Летци донеле и студентите од Белград со потписот на Драгољуб Јовановиќ, за кого и Ченто верувал дека искрено ја поддржува борбата за македонската самобитност, а против Љуба Давидовиќ кој не сакал ни да чуе за Македонија и за Македонците. За учество во акцијата и за пренесувањето и растурањето на летците Ченто е поткажан и набргу потоа затворен.
Ова предупредување и закана на властите уште повеќе го предизвикуваат, па продолжува многу поупорно да се активира во политичкиот живот во градот. Во 1935 година, со помош на своите сомисленици и напредни граѓански претставници, е кандидиран на изборите на Здружената опозиција на Мачек, кој е за федеративно уредување на Југославија. Меѓутоа, со фалсификат и со нечесни игри, битката на изборите е загубена. Една година подоцна, врз основа на пријавата од началникот на околијата, за наводно организирање на политички собир без претходна пријава и дозвола од полицијата, Ченто е осуден на казна затвор и глоба од 4.000 динари. Не помогнала ниту жалбата до банската управа во Скопје, која не го погазила првостепеното решение на “ревносниот” началник, па во август Ченто мора да ја одлежи казната и да ги плати парите. Навистина, Управниот суд во Скопје ја поништил банската пресуда, но кога веќе било доцна, дури на самиот крај на 31.12.1938. Мала сатисфакција, особено што правдата стасала по цели две години влечење на тој процес.
Инаку, во текот на оваа година Ченто е се поактивен во политичкиот живот и ценет човек на чаршијата. За него своевиден предизвик се и изборите за Народната скупштина каде го чекала неизвесна битка. Тој во родниот град, пред се, морал да ја добие поддршката за пратеник на Здружената опозиција, што едновремено значело и потпора, во инаку силната трка на партискиот мегдан. Ченто го форсираат и студентите со кои одлично соработувал, со членовите на КП, чин имиња и презимиња и тогаш, а во наредните години уште повеќе ќе бидат познати и ценети, како активисти и борци во Македонија и подалеку: Кузман Јосифовски, Мирче Ацев, Борка Талески, Јоска Јорданоски, Љубен Лапе, Димче Мире…
Следала друга изборна трка кога влегува на листата на Земјоделската партија, која е член на Здружената опозиција. Многу жестокои отворено е водена битка околу тоа – дали водачите на српската Земјоделска партија на чело со Јоца Јовановиќ ќе се борат за националните права на Македонците, зашто отпорите од почетокот биле огромни. Но, упорните прилепчани не мирувале и не денгубеле во исчекување на нечија милост и добра волја, па затоа и директно контактирале со лидерот Влатко Мачек кој ги поддржувал националните права кои би ги добиле Македонците во федеративно уредената држава. Јовановиќ и Земјоделската партија подоцна исто така дел од тие права и барања прифатиле, но со услов да не бидат истакнувани пред, туку по победата.
Наближувањето на изборната трка претпоставувало доста договарања, работа, добро организирање и повеќе патување. Ченто бил двојно ангажиран и како меанција со тоа што неговиот дуќан бил собирно место на членовите на партијата, а и како човек кој работел директно на теренот. И не случајно на изборите, речиси главна била паролата Ченто – Мачек, што во конечна сметка подразбирало очекување на уверлива победа на оваа партија и нејзиниот кандидат.
На денот на изборите просторот околу дуќанот на Ченто бил претесен да ја прими масата народ која надоаѓала од сите страни кон центарот на градот. Покрај многубројното граѓанство биле присутни и неговите другари од соколското, од велосипедското друштво, планинарите, фудбалерите на Хајдук итн.
Штотуку формираната колона со високо кренати транспаренти на кои впечатливо биле испишани паролите за демократија и за народни права и слободи, тргнале кон гласачките места, минувајќи низ центарот на Прилеп, и натаму, по битолското џаде пристигнале кај месноста Ѓогдере, каде што се нашле очи во очи со полицискиот и воениот кордон. Поворката се претворила во демонстрации. Учесниците извикувале пароли “за демократија”, “Долу владата”, но веќе биле немоќни пред бајонетите и разбеснетите жандарми па на крајот морале да се разотидат.
Исчекувањето на резултатите од изборниот дуел и носел и не носел сомневање. Пребројувањето на гласовите набргу му донело возбуда на Ченто, кој со другарите веќе бил убеден во победата, затоа што се покажало оти од 3.815 тој добил 2.113 гласа. Меѓутоа, ЈР3 партијата, која добила мнозинство, го искористила законското право да одземе од опозицијата 40 отсто од изгубените пратенички места, меѓу кои потпаднал и Ченто. Веројатно затоа што идната владеачка партија ЈР3 не сакала и се плашела во Собранието да има такви противници.
По тие валкани изборни игри и по некои други нечесни подметнувања на Мачек, а подоцна и на Гавриловиќ, било повеќе од јасно оти “никој не ќе му подаде рака на Македончето”, како што запишал Ченто, туку дека без никаква помош мора сам да ја води и добива битката за правда и вистина, независно дали ќе бидат тоа изборни трки или други начини. Зашто, за каква и да е поддршка, секогаш платената цена била превисока, а корисноста, речиси никаква.
From email r stefov
Comment