Macedonia and Bulgaria: Political Relations

[Carlin]

Maybe Karakachanov is saying all this to divert attention from something else that's going on. Macedonia is always a safe card to play for any Bulgarian ultra-nationalist.

Whistleblower agrees to publish documents on Bulgaria passport-for-cash scheme

URL:

https://www.euractiv.com/section/justice-home-affairs/news/whistleblower-agrees-to-publish-documents-on-bulgaria-passport-for-cash-scheme/

Nov 29, 2018

Bulgarian whistleblower Katya Mateva agreed on Thursday (29 November) to have a bundle of documents she gave to EURACTIV published to substantiate claims of a massive scheme of illegal sale of Bulgarian passports to foreigners, involving high-level officials.

Speaking to EURACTIV earlier this week, Mateva named Deputy Prime Minister Krassimir Karakachanov, the former Justice Minister Ekaterina Zaharieva (now foreign minister) and MEP Andrey Kovatchev (from Boyko Borissov’s GERB party) as the most senior people involved in the scam that has enabled thousands of foreigners to obtain Bulgarian passports for cash, and with them visa-free travel across the EU.

Zaharieva and Kovatchev have both “categorically” rejected all allegations of wrongdoing after the article was published. They have asked for it to be retracted unless the documents alleging their role in the scheme are published. EURACTIV’S request for a comment from Karakachanov has not been answered.

Among the many documents in its possession, EURACTIV chose to publish the “Explanations” Mateva has given to the State Agency for National Security (DANS), in which the names of Karakachanov, Zaharieva and Kovachev appear. The names of minor actors have been redacted.

The report of the State Agency for Foreign Intelligence for 2016, which was originally made public but has since been unpublished, says on page 5 that the illegal schemes for obtaining Bulgarian citizenship represent “a threat for the state security”.

Several sources have told EURACTIV that the ‘cash-for-passports’ affair re-surfaced only after US law enforcement officers arrested several Albanians suspected of terrorism, holding genuine Bulgarian passports.

US authorities reportedly asked for explanations, which prompted prosecutors to start investigating the State Agency for Bulgarians abroad one month ago.

Last year the former chief of Macedonian intelligence, Goran Grujovski, and his aide Nikola Boshkoski were arrested in Greece. They were sought in their country for their alleged involvement in the country’s illegal wiretapping scandal. Grujovski and Boshkoski tried to leave Greece with real Bulgarian passports issued under fake names: Hristo Atanasov and Nedjbi Hassan.

Petar Boyadjiev, a former Bulgarian dissident living in France, told this website that he has been aware of the scam and of its dangerous consequences for three years, and that the French authorities were very concerned, as their interests were also at stake.

Boyadjiev said he had warned Kovatchev early on that what he was doing to unblock the applications for passports was illegal, and that he had also informed national security agency DANS about it.

“I want to state that Kovatchev organised [the meeting that unlocked the blocked dossiers] at the request of Karakachanov”, Boyadjiev said.

Regarding Zaharieva’s role, he said she had entered Karakachanov’s orbit as minister of justice. In his words, when Zaharieva was pushing for legislative reforms, Karakachanov said: “I will support you if you kick out Mateva [the whistleblower]”.

Boyadjiev said the authorities in Sofia were panicking because the recent publications were a “tsunami” and a “tornado” they could not stop.

He said the Bulgarian prosecution had “tons of proof” about the scheme which should come to light sooner rather than later.

[Carlin]

Who is the controversial Krassimir Karakachanov: "The man who wants Bulgaria to extend from Sofia to Tokyo"

URL - article in Macedonian:

https://emagazin.mk/ko-e-kontroverzniot-krasimir-karakachanov-chovekot-shto-saka-bugari-a-da-se-prostira-od-sofi-a-do-tokio/

It is not the first time for Krassimir Karakachanov to deny the Macedonian language and claims that Macedonians are Bulgarians who speak a dialect of the Bulgarian language.

For several years now, he comes out with such statements from time to time, but the problem now is that Karakachanov is part of the ruling elite in Bulgaria and his remarks to Prime Minister Zoran Zaev about the "abuse" of the issue of the Macedonian language have a different dimension. Krassimir Donchev Karakachanov was born on March 29, 1965 in Rousse, Bulgaria and is the leader of the Bulgarian nationalist party VMRO-BND. On 4 May 2017 he was elected Minister of Defense in the Government of Bulgaria. After the Bulgarian authorities decided to open the files of politicians, it became clear that Karakachanov was an associate of the former communist Bulgarian state security service under the nickname Ivan.

According to some media outlets and connoisseurs of the political situation, this Bulgarian nationalist is involved in the activities of bulgarization through the agitation of a certain part of the Macedonian population in Albania and the denial of the existence of Macedonians in Albania, pretending to present them as Bulgarians. His policy is at all costs, using the most radical measures, to deny the existence of the Macedonians as an ethnic reality and displaying them as ethnic Bulgarians. Karakachanov's activities and actions are tolerated by the official authorities of Bulgaria. Otherwise, his party is currently at the heart of the big scandal with the issuance of Bulgarian passports.

Bulgarian media wrote that the main source of finance for his VMRO was the service of selling Bulgarian citizenship to Macedonians through two companies, one for translation, and the other a law firm. The independent MP in the Bulgarian parliament, Velizar Enchev, after the arrests in the State Agency for Bulgarians Abroad asked the Bulgarian Defense Minister and the leader of VMRO to resign. Enchev claims that a Bulgarian passport was taken from 550 to 1500 euros. According to unofficial information on the ongoing arrests, it is a tariff list whose prices ranged up to 5,000 euros for issuing a certificate of Bulgarian origin. Karakachanov sharply denied the accusations mentioning his name. He argues that he has always defended the cause of ethnic Bulgarians from Macedonia, Moldova and Ukraine to obtain citizenship with a simplified procedure.

[vicsinad]

Other Bulgarian politicians picking up on this burst of chauvinism:

Original article in Macedonian.

https://ako.mk/%d0%ba%d0%be%d0%b2%d0%b0%d1%87%d0%b5%d0%b2-%d1%86%d0%b0%d1%80-%d1%81%d0%b0%d0%bc%d0%be%d0%b8%d0%bb-%d0%b5-%d0%b1%d1%83%d0%b3%d0%b0%d1%80%d1%81%d0%ba%d0%b8-%d0%ba%d1%80%d0%b0%d0%bb-%d0%bf%d1%80%d0%bb/

Bulgarian political representatives daily increase pressure on Macedonia and the Government to give up the historical past, especially from the period of World War II. After everyday insults and complaints addressed to our address by the Deputy Prime Minister, ultranationalist Krasimir Karakachanov, today, a blackmail message from the Bulgarian MEP Andrei Kovachev. He says:

"Macedonia should be in NATO!
The agreement with Bulgaria should be respected! Historical sources from the past epochs uniquely prove that the years before 1944 in the geographical area Macedonia the Bulgarian ethnic element was dominant and people are self-determined as Bulgarians! Tsar Samoil is the Bulgarian king of the Bulgarian kingdom! Grigor Prlichev is a Bulgarian! There is no space to maneuver, compromise or any other evil! The current self-determination as ethnic Macedonians on the part of the citizens of the Republic of Macedonia is also a fact that should be respected, but we can not be allowed to mock our ancestors! "- Kovacev writes to FBiH.

[Gocka]

Color me shocked!

I mean who didn't see this coming.

Remember Vic when we talked about this months ago, The question is will there ever be a straw that breaks the camels back. Or while we make concession after concession until we have nothing left to concede.

[Carlin]

Ако Каракачанов веќе подолг период и е познат како политички „акробат“, кој ја користи секоја шанса да ја изврти нашата историја, денес за ТВ Европа, покажа и непознавање на добрососескиот договор помеѓу Македонија и Бугарија.

Имено тој изјави дека во договорот никаде нема дека го признаваат (Бугарската страна) таканаречениот македонски јазик, тоа е јазик продукт на коминтерната, притоа заборавајќи дека договорот е потпишан и на македонски јазик, што и е нотирано во последниот член од договорот.

https://kanal5.com.mk/articles/358584/skandalite-prodolzhuvaat-bugarskiot-minister-za-odbrana-karakachanov-denes-so-novi-istoriski-biseri

[Phoenix]

...while we make concession after concession until we have nothing left to concede.

While there's no push back from the Macedonian people, Zaev will interpret their inaction as approval to continue the sell off ...a 'whatever it takes' mentality to get Macedonia (or whatever the country is finally called) into NATO and the EU.

I open the news websites with dread each day wondering what else Zaev has given up...I'm sure the greeks and bulgars can't believe their luck...how much longer before the shiptari join the auction...?

[vicsinad]

Color me shocked!

I mean who didn't see this coming.

Remember Vic when we talked about this months ago, The question is will there ever be a straw that breaks the camels back. Or while we make concession after concession until we have nothing left to concede.

Apparently, Zaev, Dimitrov, Sekerinska and Ivanov didn't see it coming.

[Carlin]

URL:

https://1tv.mk/video/%D0%BD%D0%BE%D0%B2-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD-%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7/

Реакција на политичко-историчарската елита во Бугарија најавува цунами кон Македонија со изјави за историски личности и настани кои ги подигнаа тензиите и покажаа дека нема да оди лесно разбивањето на предрасудите во односите меѓу двете земји.

Според историчарката д-р Наташа Котлар Трајкова, изјавите имаат позадина во внатрешните прилики во Бугарија, а познат е и последниот случај околу Красимир Каракачанов и неговата вмешаност во скандалот со делењето бугарски пасоши на македонски државјани за пари, но и изборите во европскиот парламент.

-Сепак, кога ќе се појави една таква лавина, реторика во однос на Македонија, не би ги исклучила ни западните влијанија во однос на внатрешната бугарска политика, но и руската. Претпоставувам дека има судир на интереси кој мора да избие, па се зема темата околу Македонија, смета таа.

Целиот разговор погледнете го во видеото:

https://www.youtube.com/watch?v=QJGdTuKrVIM

URL:

https://www.24.mk/details/kako-bugarija-i-grcija-go-sfakjaat-prijatelstvoto-so-makedonija

Заострена меѓусоседска реторика по изјавите на контроверзниот бугарски министер за одбрана, Каракачанов. Што се крие зад мотивот на Каракачанов? Зошто новите пријатели од соседството му се лутат на премиерот Заев? Како Бугарија и Грција го сфаќаат пријателството со Македонија, како понижена страна или рамноправен партнер? Претседателите на комисиите за надминување на разликите со Бугарија и Грција, историчарот Драги Георѓиев и професорот Виктор Габер, Ѓулистана Марковска и новинарот Николај Крстев од Блумберг тв Бугарија во 24 Отворено:

https://www.youtube.com/watch?v=7obZE_e56e0

[Carlin]

(ВИДЕО) 360˚ Претседателот на македонско-бугарската комисија, Ѓоргиев: Значењето на термините „Бугарин“ и „Македонец“ пред 1000 години и денес не се исти

URL:

https://www.libertas.mk/video-360-pretsedatelot-na-makedonsko-bugarskata-komisija-gorgiev-znacheneto-na-terminite-bugarin-i-makedonets-pred-1000-godini-i-denes-ne-se-isti/

Претседателот на македонско-бугарската комисија, Драги Ѓоргиев, во дебата на „360 Степени“, ја коментираше изјавата на бугарскиот европратеник Анреј Ковачев кој рече дека „во географската област Македонија, бугарскиот етнички елемент бил доминантен и луѓето се самоопределувале како Бугари, Цар Самоил е бугарски цар на бугарското царство, Григор Прличев е Бугарин“.

– Прашање е што значи терминот Бугарин во 1014 или 1016 година од кога датира Битолската плоча и што значи денес терминот Бугарин. Дали тоа што бил Бугарин Иван Владислав на Бугарската плоча значи дека и денешните жители на современата територија на Република Македонија, која во тоа време е во склоп на Самоиловото царство, сите тие луѓе тука се Бугари? И дали терминот Бугарин значи термин во етничка смисла, во национална смисла во која ние денес сфаќаме што значи Бугарин или Македонец? Дали значењето на Македонец или Бугарин денес, ние можеме 1000 години наназад да го проектираме и да кажеме – тоа е едно те исто? Бугарин во 1014 година и Бугарин во 2014 е едно те исто? Тоа е апсолутно неприфатливо за современата историска методологија, за теориите, за развојот на нациите. Тоа значи дека нациите се една група луѓе кои се создадени пред 2000 години и патуваат низ времето без притоа да имаат никаква еволуција, никакви промени?! Она што биле Македонците пред 2000 години од времето на Самоил и денес тоа е една те иста нација?! Истото важи и за Бугарите. Мора да внимаваме кога ги користиме изворите. Ние мора да ги толкуваме изворите во соодветен контекст, политички, временски, општествен, културен. Не може, ако тој бил самодржец на бугарската држава, ако таа Самоилова држава на територијата на современата денешна Македонија ја продолжува царската традиција на Првото бугарско царство, дека тоа е таа иста бугарска држава, дека тоа е истиот бугарски народ и дека сите што влегуваат во таа држава се Бугари. Тоа за современите сфаќања на нациите, за модерните сфаќања на нациите и идентитети е неприфатливо – рече Ѓоргиев.

Тој вели дека националните идентите се современи категории кои почнуваат да се создаваат во 19 и 20-от век на Балканот.

– Процесот на создавањето на современата македонска нација, на она денес што е современа нација, треба да се бара некаде во 19-от век, почетоците, прапочетоците на протомакедонизмот, а не да го бараме во времето на Александар Македонски – рече Ѓоргиев.

Тој го отфрли како неприфатлив бугарскиот пристап според кој до Втората светска војна сме биле еден народ, а дека потоа некој решил да направи нешто друго, да не оддели од Бугарите и со декрет да не направи Македонци.

[Carlin]

Georgiev: "We agreed with the Bulgarians that they have the same right to Prlichev as us"

https://a1on.mk/archives/989563

[vicsinad]

Georgiev: "We agreed with the Bulgarians that they have the same right to Prlichev as us"

https://a1on.mk/archives/989563

A tragic comedy.

[Risto the Great]

Peasants running the country.

[Gocka]

The Greeks and Bulgarians are probably scratching their head and wondering how after a couple centuries of trying to wipe us off the map by force that all they had to do is ask.

To think they used to beat us, hang and behead us, and all they had to do is ask.

I feel for all the brave men and women who sacrificed themselves over the centuries. I don't think they ever could have foreseen there future kin just giving it all away.

Every country has the type who would do something like this, but how is it possible that we have no one on the opposing end of this mess? Is it even possible for everyone to be the same?

A tragic comedy.

Peasants running the country.

[Carlin]

„Историјата да им се остави на историчарите!“ Но на кои? (1)

20.12.2017

Стефан Дечев

URL - part 1:

https://okno.mk/node/68527

URL - part 2:

https://okno.mk/node/68658

Со задоволство го објавуваме следниов текст, напишан од бугарскиот историчар Стефан Дечев, кој на објективен и професионален начин демистифицира голем дел од митовите на националните истории во Република Бугарија и Република Македонија. Текстот на Дечев нуди детално објаснување на спецификите од историскиот спор меѓу двете држави, но во исто време нуди и нов приод, ново читање – кое може да доведе до решавање на бизарниот македонско-бугарски спор. Текстот ќе го објавиме во два дела.

„Јас немам заедничка историја со Бугарија!“, „Имаме заедничка историја и со други држави!“, „Може да го чествуваме Илинден како заеднички религиозен празник!“, „Секој си има национална историја!“, „Немаме заедничка туку слична историја!“, „Илинден е македонски!“...

Ова се само дел од многуте коментари и одзиви на македонски „историци“ пред и по објавувањето на предлог Договорот за добрососедство меѓу Република Бугарија и Република Македонија.

Наспроти нив, не задоцнија да се огласат и нивните бугарски колеги: „Да се престане со кражбата на историја!“, „Македонизмот е вештачка идеологија, создадена од Коминтерната!“, „Оној кој тврди дека Македонците се одделен народ не може да се нарече научник!“ итн. Од студиото на Бугарската Национална Телевизија, Наум Кајчев изјави дека „ние имаме заедничка историја, единствена историја!“ – без да уточни за која историја и за кои временски периоди станува збор – очигледно имајќи предвид сθ, освен југословенската и пост-југословенската ера на денешната Република Македонија. По објавувањето на предлог Договорот, пак, еден бугарски новинар директно го постави следново прашање: „Кој ќе биде тој кој ќе ја спроведе оваа налудничава арбитража – кои бугарски експерти? Останаа ли свесни луѓе (очигледно имајќи ги предвид таквите како Божидар Димитров, Георги Марков и нивните млади заменици), кои се надвор од јаслите на Сорос и сличните нему трафиканти на псевдо-демократија?“

На овој начин последниве денови од двете страни на границата приврзаниците на „националната историја“ во Софија и Скопје говореа за проблемите поврзани со чл. 8, т. 2 и 3 од Договорот меѓу двете држави. Имено, и покрај тоа што членот 8 е вклучен во финалниот текст, не сум сигурен дека политичарите и дипломатите јасно разбираат дека и на двете места никој нема желба да се занимава со минатото и со „историските настани“. Во вакви услови не може да се дебатира ниту „експертски“ ниту „објективно“, а камоли да се прави „научно толкување“ на изворите (како што стои во предлог договорот).

Еден ваков приод би бил исклучително непопуларен и за двете страни. Тие располагаат со фундаментално конфузни национални наративи, при што благо речено проблематичните (да не кажам лажните) места во нив се најприсутни во медиумите и уживаат релативно широко одобрување во општеството. Слична е ситуацијата и меѓу „експертите“. До ден денешен цела една катедра на Софискиот универзитет се занимава со предавање на „Историја на Бугарија“ (барем од раното средновековие, се разбира, до денес). Во Скопје, пак, го имаме „Институтот за национална историја“, кој го истражува минатото на Македонија и „македонскиот народ“ „од антиката до денес“.

Медиумите од двете страни на границата продолжуваат да бидат преплавени со лажни и митски романтичарски наративи за минатото на „нашиот народ“, а професионалните историчари, кои гостуваат во медиумите го напуштаат и она малку професионален здрав разум, за да им угодат на општествените очекувања. Со десетлетија учениците во Македонија учат дека во минатото немале поголеми непријатели од Бугарите, а Бугарчињата дека, за разлика од „бугарскиот народ“ (кој секогаш постоел, уште од незапамтени времиња), македонската нација е „вештачка“. Токму затоа и не сум многу убеден во ползата од блиска перспектива, од сево ова што читателите ќе го прочитаат во следните параграфи. Но сепак верувам дека некаков сличен наратив ќе биде вклучен во учебниците по историја и во двете држави. Но тоа сигурно нема да се случи наскоро – ниту во Бугарија, ниту во Македонија.

Времето на царствата и империите

Постои едно тешко недоразбирање дури и во врска со почетоците на словенската писменост. Ретроактивното етнизирање на браќата Кирил и Методиј като „Бугари“ и „Македонци“ во двете историографии – а особено во популарната историска литература во двете држави – е проблематично. Создадената од нив глаголица исто така е ниту бугарска, ниту македонска. А и строгото етнизирање на средновековниот стар писмен словенски јазик како „старобугарски“ и „старомакедонски“ е исто така во голем степен неосновано. Кирилицата која како писмо се појавува подоцна (притоа треба да се спомене дека за просечниот Бугарин тоа е денешната бугарска азбука, творба на Кирил и Методиј), била создадена во држава која го носела името „Бугарија“ - но целиот процес на нејзино појавување бил обележан со премрежиња од личности, намери, дејствија, каузи и политики, кои истовремено ги поврзуваат Византија, Великоморавија и Бугарија (со Македонија, која во тоа време била терититоријално вклучена во Бугарија), и далеку го надминуваат мислењето во денешните наши две национални држави.

Причините за претстојната засечка меѓу „историци“ и „историчари“ уште во тој ран период на минатото се повеќе од јасни. На прво место доаѓа силниот притисок на кој тие ќе бидат изложени во Софија и во Скопје од општествените мненија на двете страни, кои ќе истапат против „кражбата“ на онаа историја учена во училиште. Многу Бугари и Македонци ќе почнат да си мислат дека не било така, туку „Сорос сака да биде така.“ Кон ова слободно можеме да го додадеме и фактот дека на прсти можат да се избројат компетентните и чесни професионални историчари од двете страни на границата, подготовени да се занимават со тоа минато, со „историските настани“, и токму „експертски “ и „објективно“ да ги толкуваат „научно“ соодветните „извори“ (да напоменеме дека цитираните термини се според Договорот).

Во извесна смисла оваа ситуација навистина изгледа чудна и наобјаснива. И во Бугарија и во Македонија редица „експерти“ јасно потенцираат дека нациите се модерен феномен, но истовремено со тоа парадоксално тврдат дека имаат и „национална историја“ која започнува од Александар Велики, т.е. од раносредновековните бугарски владетели и држави. Но, и покрај постоењето на средновековни државни ентитети кои го носат името „Бугарија“ - меѓу кои е и Самуиловата држава - ние можеме да изведеме само идеолошка (!) врска меѓу нив и современите Бугарија и Македонија, и со „бугарската“ и „македонската“ нација денес. Оваа врска се јавува во етаблираната историска литература која се учи од децата во училиште и во двете држави. Уште поочигледен е примерот со уште попроблематичната и недокажлива врска помеѓу „античка Македонија“ на Александар и современата Македонија.

Паралелно со ова, ако ги прифатиме одредбите во Договорот кои говорат за „научно“ толкување на „изворите“, тогаш бугарските и македонските историчари треба јасно да им изјават на соодветните јавности во двете држави дека за време на Средниот век – и тоа не само на Балканот – чувството за етнички идентитет е присутно само кај елитата во соодветните политички ентитети (к(х)анства и царства), а кај мнозинството од населението не е присутна модерната национална свест, ниту она етничко самосознание присутно кај тогашните претставници на елитата. Денешните историчари на еден ретроактивен начин на тоа население му ја наметнуваат соодветната етничка припадност сообразна со денешните национални држави. Токму затоа не може да се избегне фактот дека Самуиловата држава е политички проект кој својата убедлива легитимност ја црпи не од некаква македонска државна традиција, туку од традицијата која доаѓа од Преслав - која на нејзините владетели (кои би можело да бидат и етнички Ерменци) им дава „богопомазание“. Сите тогашни историски извори (византиски, ерменски, арапски итн.) ја нарекуваат оваа држава „Бугарија“, а нејзините владетели „Бугари“. Затоа и етничката припадност на елитата-јадро во оваа држава е без сомнение бугарска - макар и да била основана пред сθ на лојалност кон соодветниот владетел. Од друга страна, воопшто не можеме да говориме со сигурност за идентитетот на огромното мнозинство обични поданици кои живееле во таа држава, ниту за поданиците на ред други средновековни држави.

Ваквиот поглед на работите би раздразнил редица бугарски историчари – на сличен начин како што доминацијата на „Бугарите“ и на бугарскиот етноним за време на средновековието е факт кој очигледно ги вознемирува и ги тера да се чувствуваат непријатно авторите и носителите на македонскиот историски наратив. Но поимите исковани од бугарската историографија како „Словени од бугарската група“, како и формираната наводно кон крајот на IX и почетокот на X век средновековна „бугарска народност“ (која се припишува на целото население на Симеонова Бугарија) се дефинитивно проблематични. Во кашата од етноними како „Бугари“, „Словени“, „Власи“, „Мизијци“, „Скити“ итн., без јасно да се сфати кога точно тие стануваат етноними, секаков одговор на вакво прашање е мошне тежок. Кон ова треба да се додаде и честото несоодветствие меѓу средновековните и предмодерни етноними, од една страна, и современите „Бугари“ или „Македонци“, од друга. Не смееме да заборавиме и дека последниов термин практички наполно отсуствува во историските извори од тоа време и се однесува единствено за византиската тема „Македонија“, сместена во Одринска Тракија. Но и веднаш да додадеме: тука станува збор за административна поделба, исто како што подоцна и византиската тема „Бугарија“ ја покрива географска Македонија во чисто административна смисла.

Следствено, доколку модерните национални држави љубат идеолошки да се поврзуваат со некакви свои претходници од средновековието, Самуил со право може да биде чествуван од современите Бугари како „бугарски цар“. Но бидејќи на територијата на Република Македонија било сместено јадрото на неговото царство, неговите престолнини и редица артефакти, со кои современите и непостоечки тогаш Македонци се идентификуваат и гордеат (зарем не го прават истото и Бугарите со наследството од пред-Дунавска Бугарија, макар и во далеку помал степен), тогаш тој слободно може да биде чествуван истовремено и во двете држави.

„Бугари“ и „Mакедонци“ – едни од најнебулозните етноними во османските векови

Вистина е дека вековниот соживот во рамките на една држава (а по иронија на судбината, благодарение на власта на Османската империја) прави од „бугарското“ и „македонското“ минато речиси пет столетија да бидат едно, особено во државнополитичка смисла. Но кога најпосле ќе се разбере (вклучително и од немалкуте историчари во Бугарија и во Македонија, кои многу лесно би можеле да станат дел од идната мултидисциплинарна експертска комисија) дека ако на предците на денешните Бугари и денешните Македонци во Османската империја им пријдеме „експертски“, „објективно“ и „научно“, тогаш треба да констатираме отсуство на свест за заедништво, како помеѓу нив, така и внатре во самите две групи. Истовремено, се разбира, отсуствува и каква било граница меѓу нив. Погледнато генерално, во тоа време не останува ништо од средновековната бугарска политичка традиција (а камоли од античката македонска).

Малку нешта би можеле да кажеме за идентитетот на обичните луѓе кои живееле под османска власт на територијата на денешните Бугарија и Македонија. Во писмените историски извори од тоа време, дело на набљудувачи од страна, се продолжува со кашата од етноними – „Грци“, „Албанци“, „Власи“, „Есклавонци“, „Рашци“, „Срби“, „Бугари“, а да не говориме за античките „Мизи“, „Траки“, „Даки“, „Илири“, „Македонци“ итн. Со сигурност може да се каже дека во тоа време етнонимот „Бугари“ е понебулозен од „Турци“, „Грци“, „Срби“, „Власи“ и „Арнаути“. Во однос на денешните нации, понебулозен и понејасен од него е изгледа само етнонимот „Македонци“.

Иако денешната македонска историографија може да се радува на веќе констатираната појава на терминот „Македонци“ за време на Османлискиот период, треба веднаш да уточниме дека во тоа време во самата географска Македонија преовладуваат етнонимите „Грк“, „Арнаут“, „Бугарин“ и „Србин“. Имајќи го предвид гореспоменатото за османлиските столетија, денешниот спор меѓу Софија и Скопје изгледа и комично. И во денешна Бугарија и Македонија самите денешни бугарски и македонски историчари често ги поставуваат етнонимите „Бугари“ и „Македонци“ во наслови на книги и статии, како и за објаснувања на историски извори во кои намерно не станува збор ниту за едните ниту за другите. И бугарската и македонската историографија во пракса ги поправаат „грешките“ на своите претходници кои живееле по тие места, објаснувајќи им на денешните Македонци и Бугари дека им ја кажуваат „истината“ и „вистината“ кога говорат за „бугарскиот народ“ и „македонскиот народ“ за време на долгите османлиски столетија. Сепак, вака претставената реалност е измислена и очигледно нема ништо заедничко со она што кружело во главите на нивните претходници, кои не си создавале главоболки околу прашањето дали се „Бугари“ или „Македонци“.

Во таа смисла, македонската историографија го претставува укинувањето на инаку гркојазичната Охридска архиепископија во 1767 година (која постои од 1019 година и најпрвин е нарекувана „Архиепископија на цела Бугарија“, првенствено во административна смисла; во редица документи подоцна е восприемана и како „српска“) како некаков небаре пеколен потфат против „македонскиот народ“, преку кој небаре им се дала можноста на Грција и Бугарија да си ја присвојат „македонската историја“. Само што во тоа време не постоеле ниту „македонски народ“, ниту „македонска историја“ кои би требало да се присвојуваат. Пет години пред тоа еден Македонец од Банско ја напишал „Историја славјаноболгарская“, но малкумина знаат за нејзиното постоење.

Дури и во 19-ти век опфатот на значење на етнонимот „Бугарин“ долго време продолжува да биде мошне нејасен. Уште понебулозен, но и поретко среќаван, е етнонимот „Македонец“. Некои претставници на елитата или интелигенцијата од Македонија – Јоаким Крчовски, Кирил Пејчинович, Теодосиј Синаитски – го идентификуваат својот јазик како „болгарски“. Но почетокот на вистински развој на процесите за утврдување на модерната бугарска нација започнува дури кон средината на 19-ти век и подоцна, кога сθ повеќе расте популарноста на името „Бугарин“. Интелектуалците од Македонија – Кузман Шапкарев, Димитар и Константин Миладинови, Димитар Македонски и редица други – на незадоволство на денешната македонска историографија, се самоопределувале како „Бугари“, а појавата на идентитетот „Македонец“ имала единствено регионално значење, дури и кога книжевно се ползувал локален дијалект.

Притоа, бугарското етничко самоопределување во Македонија го испреварува инсталирањето на Бугарската егзархија, со чија „асимилаторска“ политика денешната македонска историографија продолжува да го објаснува постоењето на Бугари во оваа тогаш географска област. Сепак, причината за бугарската етнонационална рамка, од којашто поаѓа движењето во Македонија, не треба да се бара – како што често мислат бугарските националисти и историографија - во некаква исконска бугарскост на локалното население која опстојувала низ столетијата (а видовме и дека уште помалку е евидентна некаква исконска македонскост), туку во единствената институционална политичка рамка, која ја обезбедува Османлиската империја, како и поголемата популарност и убедливост на етнонимот „Бугари“ во тоа време. Следствено, можеме да говориме за доминантна и стабилна бугарска елита во Македонија, но во услови кога масата од населението е без јасно искристализирана национална свест во етнички разнородна територија (Бугари, Власи, Турци, Албанци, Грци, при што со сигурност во самиот почеток огромното мнозинство не си задавало главоболки околу прашањето за етничката припадност, и дури не би било во можност да ги разбере денешните българско-македонски спорови).

Бугарската историографија тука допушта два слаби момента во својот наратив – преувеличување на степенот на свест на огромната маса од населението во Македонија како „Бугари“ и потценување на неговиот исклучително разнороден карактер. Во споменатите географски граници практички отсуствува јасно изразено мнозинство. Барем на самиот почеток. Освен тоа, бугарската историографија и од специјалистите и од широката општественост ги прикрива дебатите за бугарскиот литературен јазик - како и учеството на одделни говори во него, кои со сигурност би фрлиле повеќе светлина врз дискутираните проблеми.

Црковната борба и ВМОРО – заедничката историја

Едвај таму некаде околу црковно-националните борби би можеле веќе да говориме за постоење „единствена историја“ и „заедничка историја“. Тука, пак, на поголем проблем наидува македонскиот наратив при една „мултидисциплинарна експертска комисија“. До војните, се создава една заедничка рамка, формирана од печатот и литературата напишана на бугарски литературен јазик, од заедничката и заеднички извојувана Бугарска Егзархија, училишната дејност, и дејноста на ТМОРО (ВМОРО). Оттука логично се констатира бугарскиот карактер во етничка смисла (и македонски во политичка) на еден од темелните македонски митови – Илинден. Дефинитивно е дека големите дејци на организацијата, Гоце Делчев, Даме Груев, Ѓорче Петров, Јане Сандански итн. се сметале себе си за Бугари и пишувале на бугарски литературен јазик (доброволно, а не насила, како што се обидуваат да сугерираат некои од Скопје). Самата Организација е восприемана како „бугарска“ или „пробугарска“ и од другите актери во тогашна Македонија кон крајот на 19-ти и почетокот на 20-ти век. Македонската историографија не може да одрече дека за членовите на Организацијата кои се сметале за „македонски Бугари“, ниту Филип, ниту Александар, ниту одделниот македонски јазик и литература биле некаква кауза. Заедно со тоа, и покрај секакви исклучоци, „најфреквентниот“ етноним во тоа време во географска Македонија е „Бугарин“. Во тоа време во рамките на оваа организација, која била силно ориентирана кон Бугарија, сеуште не постои идеја за некаква „етничка македонска држава“, туку единствено над-национална - без софистицираната идеологија која подразбира „Македонци“ и „македонски народ“.

Тука, пак, невралгични за бугарската историографија (или за дел од мултидсициплинарната комисија) ќе бидат левиот автономизам на организацијата од почетокот на 20-ти век, кој е недвосмислено насочен и против бугарскиот „државен национализам“. И навистина, во некои леви кругови поимот „македонски народ“ (инаку вдахновен од наднационалните разбирања на ВМОРО за „Македонија на Македонците“, среде кои како мнозинство се поставуваат „македонските Бугари“) веќе започнува да се противпоставува на поимот „Бугари“, кои инаку остануваат „блиски“ до Македонците. Сепак, заедно со тоа македонската историографија ќе треба да признае дека не постои основа на ова да се гледа како на израз на некаков етнонационален македонски идентитет во денешна смисла на тој поим, или на оној од 30-те и 40-те години на 20-иот век. Групата на Сандански во Народната федеративна партија по Младотурската револуција од 1908 г. официјално се нарекува „бугарска секција“ на истата. И сите македонски револуционери, спротивно на историографијата во Скопје, дефинитивно ја изразуваат својата бугарска национална припадност. Нивниот сепаратизам, вклучително и оној од Софија, е наднационален (македонски), а не етно-национален македонски проект. И сепак, изградениот „македонски“ политички идентитет е јасно видлив и во 1914 г., дури во предсмртното писмо на П.К. Јаворов до Тодор Александров.

Од гледна точка на денешниот наратив, ВМОРО и нејзините деjци се дел од едно споделено минато, и можат да бидат истовремено Бугари во етнонационална смисла и Македонци како регионален - и уште поважно - политички идентитет. Тој вклучува и одделен институционален идентитет, кој може да постои во еден македонски национален наратив како преднационален македонски политички идентитет и предок на денешна независна Македонија. Точно тука доаѓа и логиката на заедничкото чествување на Илинден меѓу денешните држави Бугарија и Македонија. Востанието е дело на организација, чии активисти на етнички план биле „Бугари“, но со својата борба за автономија тие создаваат локална митологија, која еден ден ќе помогне во утврдувањето не само на политички, туку и на етнонационален идентитет во политичката единица со име „Македонија“ - денешната независна држава.

Раниот македонизам – премолчуван во Софија, мултиплициран во Скопје

Бугарската историографија очигледно треба да престане да го премолчува и маргинализира добро познатиот и документиран во „историските извори“ ран македонизам. Нели мултидициплинарната комисија треба да се сообразува со „историските извори“ и да работи „експертски“, „објективно“ и „научно“."Тука ги имам предвид привремено пламнатите и сеуште непостојаните македонисти* како Теодосиј Гологанов, Георги Пулевски, Крсте Мисирков, Стефан Дедов, Диамандиј Мишајков – чиишто активизам се одвива долго пред да се појави Коминтерната - како и далеку поубедениот и непоколеблив Димитар Чуповски." (По овој повод може да си припомниме како пред неколку години Божидар Димитров загуби опклада на оваа тема, но откажа да го плати облогот - зашто очигледно ферплејот не му е силната страна.) Од друга страна, сите нив македонската историографија ги набљудува со гигантска лупа, притоа надалеку натфрлувајќи ја тогашната нивна политичка тежина и влијание среде нивните современици - како и преценувајќи го влијанието на македонизмот кој тие го проповедаат. Тука говорам за „стаклата за увеличување” и за издигање на пиедестал, во рамките на македонскиот историски наратив, на дејци кои во тоа време имале релативно периферно значење." Не случајно дури и решението на АСНОМ од 2 август 1944 г. за создавање веќе етнонационална „слободна македонска држава“ во „демократска и федеративна Југославија“, не се повикува кон нив и нивните завети и дејност, туку кон заветите на „старите илинденци“ и Гоце Делчев.

Македонската историографија не може да го игнорира фактот дека за време на Балканската и Првата светска војна во таа новонастаната ситуација (без изненадување, и мошне логично во контекст на горенаведеното) дејците на ВМОРО застануваат на страната на Софија - а тие дејствуваат во Софија и по мировниот договор од 1919 г. Тука треба да се каже уште нешто многу важно. Денешната македонска историографија го прикрива фактот дека темата Македонија игра значајна улога во бугарскиот национализам и често го потпалува, имено и заради фактот што многумина Македонци со јасно изразена бугарска етничка свест учествуваа во формулирањето на истиот - а заедно со тоа и вршат притисок врз бугарските влади за поактивна и максималистичка политика во таа насока.

Денешниот македонски наратив говори за поделбата на Македонија во Букурешт во 1913 г. како за распарчување на некакво небаре монолитно национално тело. Но тоа не е така. Она што разделува во Букурешт е претходниот општ политички идентитет кај словенското население во Макеонија - оној основан врз политичкиот македонски идентитет на ВМОРО. Но реално погледнато, од трите држави Бугарија наидува на најмалку пречки со интегрирањето на Пиринска Македонија и со дополнителното утврдување на бугарската национална свест во истата. Истото не може да се рече за култивирањето на „јужносрпски“ идентитет во Вардарска и грчки во Егејска Македонија.

Паралелно со ова, бугарската историографија многу љуби да шпекулира дека целта на борбата на ВМОРО за „автономија на Македонија“ е само тактичка, и насочена кон идно императивно присоединување кон Бугарија, кое би се случило при поволни услови. И покрај тоа што во периодот 1912-13 г. некои моменти од поведението на лидерите на организацијата навистина укажуваат на наклонетост кон позициите замечтаени од Софија, таа опција сепак воопшто не е еднозначна. За тоа говорат и врските и заедничките дејствија на не кој било туку на еден од основачите на ВМОРО, Петар Попарсов, со еден од раните македонисти Д. Чуповски и со други македонски дејци кои уште од крајот на 1912 г. од идната Лондонска конференција барале гаранции за „неделива Македонија“.

Part two:

https://okno.mk/node/68658

[Carlin]

February 21, 2019

Заеднички ќе се чествуваат цар Самоил, свети Наум и свети Климент

URL:

https://novatv.mk/zaednichki-ke-se-chestvuvaat-tsar-samoil-sveti-naum-i-sveti-kliment/

Постигната е согласност за заедничко одбележување на цар Самоил свети Климент и свети Наум на дводневната средба на заедничката комисија за историски и образовни прашања меѓу Република Северна Македонија и Република Бугарија што заврши синоќа во Скопје.

„По долги дебати, заедничката комисија постигна согласност да даде препорака до владите на двете држави дека постојат доволно елементи за заедничко одбележување на Св. Климент, Св. Наум, и цар Самоил, како мост за градење на меѓусебни пријателски односи, во духот на Договорот за пријателство и добрососедство“, стои во соопштението од Инститот за национална историја.

На средбата е разгледувана можноста за заедничко одбележување на некои историски личности кои се значајни и за двете држави, додека дискусијата за учебниците по историја беше одложена за следната средба.

Ова е четврта средба на заедничката македонско-бугарска комисија за историски и образовни прашања, која е формирана согласно Договорот за добрососедство меѓу двете земји.

-Оваа комисија има два аспекти – едниот од нив е заедничко чествување на одредени историски личности и настани, при што нашиот фокус се историски личности и настани кои се извор на историографско – политички конфликт помеѓу двете држави и пречат во развојот на добрите односи помеѓу двете држави, вели историчарот и член на експертскиот тим, Петар Тодоров.

-Наша работа е да дадеме препораки до Владите, а на владите да постапат согласно нашите препораки. Нашиот предлог е да се слават ови личности при јубилејни, при значајни датуми, вели историчарот Тодоров во интервјуто за 1ТВ.